Jeżeli chęć kontaktów seksualnych i częstość pojawiania się myśli na ten temat ulega zmniejszeniu w stosunku do stanu typowego dla danej osoby, wtedy możemy mówić o zaburzeniach pożądania – obniżeniu potrzeb seksualnych.
Podniecenie seksualne oznacza doznania związane z bliskością seksualną, zbliżeniem z partnerem/partnerką lub myślami o treści seksualnej. Podniecenie przeżywane jest w dwóch sferach. Pierwsza to subiektywnie odczuwane podniecenie, na poziomie mentalnym i emocjonalnym. Drugą stanowią reakcje fizyczne takie, jak nawilżenie pochwy, przekrwienie i obrzmienie narządów płciowych, zwiększenie wrażliwości na doznania dotykowe. Zaburzenia podniecenia dotyczą zatem zmniejszonego, subiektywnie odczuwanego podniecenia I /lub nieprawidłowo przebiegających reakcji fizycznych związanych z podnieceniem.
Zaburzenia pożądania i podniecenia seksualnego mogą być spowodowane bardzo różnymi przyczynami, które ogólnie można podzielić na:
- Biologiczne - w szczególności zaburzenia hormonalne (np. Związane z menopauzą, połogiem, niedoczynnością tarczycy) i neurologiczne (choroby ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego) i krążeniowe.
- Zaburzenia psychiczne, w szczególności depresja.
- Działania uboczne przyjmowanych leków (zwłaszcza przeciwdepresyjnych, wpływających na czynność hormonalną, ciśnienie krwi i stosowanych w leczeniu nowotworów).
- Następstwa przewlekłych chorób i ich leczenia.
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji psychoaktywnych (narkotyki).
- Przyczyny psychologiczne – związane z własnymi przeżyciami wewnętrznymi lub z funkcjonowaniem związku.
- Czynniki społeczno-kulturowe związane z poglądami i wyznawanymi normami seksualnymi, stylem i standardem życia, charakterem pracy.
- Inne uwarunkowania związane z otoczeniem (sytuacyjne, rodzinne itp.).
Jak często występują zaburzenia pożądania i podniecenia?
Zaburzenia pożądania należą do najczęstszych skarg dotyczących zdrowia seksualnego zgłaszanych przez kobiety. W dużym badaniu europejskim (przeprowadzanym we francji, niemczech, wielkiej brytanii i we włoszech) z 2006 roku, obniżenie potrzeb seksualnych stwierdzano u kilkunastu procent kobiet w okresie przed menopauzą i ponad 40% kobiet w okresie menopauzy. W polsce, problem ten dotyczy średnio co czwartej kobiety, podobnie jak w innych krajach częściej występuje w starszych grupach wiekowych. Zaburzenia podniecenia są drugim co do częstości zgłaszanym problemem seksualnym, z rozpowszechnieniem szacowanym przez różnych autorów na 8 do 28% całej populacji kobiet i z podobną zależnością w stosunku do wieku.
Jak się objawiają?
Poniżej omówiono objawy i sytuacje wskazujące na występowanie zaburzeń pożądania seksualnego u kobiet:
- Zmniejszona motywacja do podejmowania aktywności seksualnej. Należy jednak podkreślić, że dotyczy to kontaktów seksualnych jako takich, a nie np. Z aktualnym partnerem. Jeżeli niechęć do współżycia dotyczy jedynie osoby partnera, przy zachowanych jednocześnie potrzebach seksualnych jako takich (odczuwanie pożądania wobec mężczyzn, potrzeba masturbacji) – to wskazuje to na problem, który dotyczy relacji w związku, a nie popędu seksualnego.
- Wyraźnie rzadsze myśli i fantazje o treściach seksualnych, aż do całkowitego ich braku. W przypadku wyobraźni seksualnej trudno jest wprowadzić pojęcie normy. Jeżeli np. Kobieta kiedyś miała bardzo rozbudowaną wyobraźnię erotyczną i lubiła urozmaicone współżycie, ale z czasem fantazje seksualne stały się coraz rzadsze, a w końcu stwierdza, że zupełnie przestała myśleć o seksie, to wskazuje to na wyraźne zaburzenie popędu. Dla innej kobiety, która nigdy nie fantazjowała na temat seksu, będąc jednak w bliskiej relacji z partnerem odczuwała szybki przypływ pożądania w trakcie zbliżenia, ta sama sytuacja nie musi oznaczać zaburzenia.
Jak wspomniano wcześniej, zakres potrzeb seksualnych mieszczących się w ogólnie przyjętym pojęciu normy, jest szeroki. Dla jednej kobiety typowa może być potrzeba współżycia 2 – 3 razy w miesiącu, podczas gdy inna odczuwa potrzebę codziennie, a w sytuacji braku partnera regularnie się masturbuje. Podobnie jest u mężczyzn. Nieraz problemem w związku bywa nie obniżenie lecz dysproporcja potrzeb seksualnych typowo odczuwanych przez partnerów. Głównym kryterium wskazującym na rozumienie obniżonego pożądania seksualnego jako zaburzenia jest odczuwanie przez kobietę związanego z tym cierpienia i potrzeby zmiany.
Skrajną postacią obniżenia potrzeb seksualnych jest awersja seksualna. Oznacza ona silną niechęć i postawę unikania jakichkolwiek kontaktów seksualnych. Podobnie, jak w przypadku obniżenia popędu, istotne jest rozróżnienie, czy awersja dotyczy konkretnie osoby partnera, czy kontaktów seksualnych jako takich.
Zaburzenia podniecenia seksualnego mogą manifestować się na trzy sposoby:
- Brak subiektywnego odczuwania podniecenia mimo prawidłowych reakcji fizjologicznych (cielesnych) związanych z podnieceniem.
- Brak reakcji fizjologicznych (cielesnych) związanych z podnieceniem takich, jak nawilżenie pochwy, przekrwienie i obrzmienie narządów płciowych, zwiększenie ich wrażliwości. Jednocześnie, zachowane jest subiektywnie odczuwane podniecenie seksualne.
- Zarówno brak subiektywnego odczuwania podniecenia, jak i reakcji fizjologicznych związanych z podnieceniem.
Co robić w razie wystąpienia objawów?
Należy przy tym pamiętać, że stwierdzenie obniżenia pożądania seksualnego, czy trudności z uzyskaniem podniecenia nie musi być równoważny z koniecznością wizyty u specjalisty. Potrzeby i reakcje seksualne mogą zmieniać się w naturalny sposób w ciągu cyklu życiowego. Ich intensywność jest zwykle inna na początku związku niż po kilkudziesięciu latach bycia razem, inna w okresie ciąży i po porodzie, w okresie natężonej pracy niż podczas długiego urlopu, inne problemy pojawiają się w okresie menopauzy itd. Kluczowym warunkiem decydującym o podejmowaniu interwencji jest odczuwany z powodu obniżonego popędu lub podniecenia dyskomfort lub ich negatywny wpływ na relacje w związku.
Zanim zdecydujemy się na wizytę u specjalisty, warto zastanowić się nad możliwymi przyczynami obniżenia potrzeb seksualnych i możliwością samodzielnej interwencji. W tym celu należy odpowiedzieć sobie na szereg pytań:
- Czy zmiana odczuwania potrzeb seksualnych wiąże się z jakimś wydarzeniem (np. Kłótnią z partnerem, innym stresującym incydentem)?
- Co czuję do partnera?
- Czy mamy dla siebie czas i odpowiednie warunki do bliskości seksualnej?
- Czy moja sytuacja życiowa zmieniła się w niekorzystny dla mnie sposób?
- Czy mam jakieś problemy zdrowotne?
Odczuwanie potrzeb seksualnych pozostaje w silnym związku ze stanem zdrowia, warunkami i stylem życia, relacjami w związku i warunkami, w jakich dochodzi do zbliżeń. Na wiele z tych elementów możemy wpływać samodzielnie. Pierwszym krokiem prowadzącym do odrodzenia potrzeb seksualnych może być zmiana codziennego funkcjonowania lub zadbanie o jakość czasu spędzanego z partnerem, intymność towarzyszącą zbliżeniom i urozmaicenie gry miłosnej. Problemy seksualne często pojawiają się w związku z monotonią codzienności, przepracowaniem, zmianami funkcjonowania po pojawieniu się dzieci, czy brakiem „własnej przestrzeni” (np. Mieszkaniem z rodziną). Często wystarczającym impulsem do powrotu potrzeb seksualnych jest przywrócenie zwyczaju wspólnych wyjść na „randki” lub wyjazd we dwoje. Jeżeli jednak, mimo podejmowanych prób, pożądanie seksualne nie powraca i pojawia się uczucie frustracji lub konflikty w związku z tego powodu, są to sygnały wskazujące na potrzebę skonsultowania się ze specjalistą, tj. Lekarzem seksuologiem.
Jak lekarz ustala diagnozę?
Podstawą diagnozy w seksuologii jest odpowiednio zebrany wywiad (informacje z rozmowy na temat aktualnego problemu, jak również przeszłości seksualnej, stanu zdrowia i stosowanych leków lub przebytych zabiegów, relacji w związku, postaw i poglądów na temat aktywności seksualnej i obecnych trudności, sytuacji życiowej, ewentualnie doświadczeń z dzieciństwa, okresu dojrzewania itd.). Specjalista powinien postrzegać problemy seksualne z wielu perspektyw – biologicznej, psychologicznej i relacyjnej (związanej z tworzonymi relacjami, szczególnie w związku), które łącznie tworzą obraz indywidualnych doświadczeń i przeżyć w sferze seksualności. Ponieważ aktywność seksualna dotyczy zazwyczaj dwojga osób i ich indywidualnych doświadczeń, dlatego zawsze wskazane jest zgłoszenie się na wizytę razem z partnerem lub partnerką. Druga osoba zawsze wnosi własne, niepowtarzalne spojrzenie na zgłaszany problem.
Uzupełnieniem wywiadu jest badanie lekarskie, które, oprócz ogólnej oceny stanu zdrowia, może zawierać elementy badania neurologicznego, ginekologicznego lub urologicznego. Lekarz, w miarę potrzeb, może także zlecić wykonanie dodatkowych badań, np. Krwi, moczu, ekg, czy ultrasonografii lub konsultacji u innego specjalisty (ginekologa, internisty, neurologa, diagnostyka psychologiczna itd.).
Jakie są sposoby leczenia?
Terapia uzależniona jest od stwierdzanych przyczyn obniżenia potrzeb seksualnych. Naturalnie, u jednej osoby może współwystępować wiele czynników przyczyniających się do występowania problemów seksualnych (np. Choroba somatyczna, stosowane leki, wpływ na nastrój, relacje w związku). Często sama konsultacja i szczegółowe omówienie przyczyn lub modyfikacja błędnych przekonań pozwalają na uświadomienie sobie istoty problemu seksualnego i podjęcie samodzielnie odpowiednich działań. Również poznanie perspektywy „drugiej strony” (tj. Partnera) może mieć działanie leczące i poprawiające jakość relacji, nie tylko seksualnej. Wachlarz technik stosowanych w terapii zaburzeń pożądania i podniecenia zaczyna się od stosunkowo prostych zmian dotyczących trybu życia, dotychczasowych nawyków i aktywności seksualnej, a kończy na wyspecjalizowanych formach interwencji, jak leki działające na układ hormonalny, receptory mózgowe, czy psychoterapia indywidualna lub partnerska. Nieraz modyfikacji wymaga także leczenie współistniejących chorób tak, żeby uniknąć stosowania leków o negatywnym wpływie na reakcje seksualne. Biorąc pod uwagę złożoność ludzkiej seksualności, wiele czynników wpływających na ujawnianie się zaburzeń seksualnych, różne metody i indywidualne reakcje na leczenie, nie da się określić uniwersalnego, przewidywalnego czasu trwania terapii dla pacjentki z zaburzeniami pożądania lub podniecenia. Interwencja może ograniczyć się do pojedynczej konsultacji, serii kilku spotkań, albo wymagać leczenia farmakologicznego kontynuowanego miesiącami lub latami pod kontrolą specjalisty, czy też kilkunastu lub kilkudziesięciu sesji psychoterapeutycznych.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?
W sytuacji możliwości całkowitego usunięcia przyczyny występujących zaburzeń pożądania lub podniecenia (np. Rozwiązanie konfliktu w związku, wyleczenie depresji lub zaburzeń hormonalnych) istnieje szansa, że określony problem nie będzie powracał. Z drugiej strony, biorąc pod uwagę dynamikę i zmienność rządzącą naszym życiem seksualnym, musimy liczyć się zarówno z możliwością „spontanicznej” poprawy, jak i pojawiania się podobnych lub zupełnie innych trudności.
Co trzeba robić, żeby uniknąć ponownego wystąpienia problemu?
Oddziaływania profilaktyczne, czyli mające na celu uniknięcie nawracania opisywanych problemów seksualnych w przyszłości, nie różnią się istotnie od działań służących samodzielnemu ich rozwiązywaniu. Należy zatem dbać o intymność i relacje w związku, unikać monotonii seksualnej, starać się możliwie szybko rozwiązywać konfliktowe sytuacje, dbać o higienę życia i swój stan zdrowia, włączając w to leczenie współistniejących chorób. Warto również pamiętać, że pojawiające się problemy seksualne mają często tendencję do nasilania się zgodnie z mechanizmem „błędnego koła”, gdzie problem rodzi frustrację, która następnie zniechęca do kolejnych zbliżeń lub potęguje doświadczane trudności. Z tego względu zalecane jest możliwie wczesne podjęcie środków zaradczych, we własnym zakresie lub z pomocą specjalisty.
Autor: dr n. Med. Michał Lew-starowicz
